Mythologie en maatschappijkritiek in kienhout: de beelden van Pyr Bosma

De beelden van Pyr Bosma (Metslawier, 1961) zijn gemaakt van mooreik, ook wel ‘kienhout’ genoemd. Het vijfduizend jaar oude eikenhout zat lang in de veenbodem verzonken. Dat ‘rijproces’ gaf het hout een kenmerkende zwarte kleur. “Dit element van tijdloosheid en vergankelijkheid geeft het kienhout een fascinerende dimensie”, stelt Bosma. Met zijn sculpturen beeldt de Friese kunstenaar de relatie uit van mens en dier in verhouding tot mythologie en actualiteit. Dat onderwerp houdt hem al bezig sinds z’n afstuderen aan de toenmalige Groninger kunstacademie Minerva (nu Hanzehogeschool).

“Elk beeld vertelt zijn eigen verhaal”, licht Bosma zijn werk toe. “Het beeld Werberte is bijvoorbeeld in mijn begintijd ontstaan. De aanleiding was het Finse mythologische verhaal de Kalevala, waarin de held ruw wordt wedergeboren. Dat laat ik ook in de sculptuur zien.” Het beeld Homo Consumé is ook wat ouder. Bosma stelt daarmee de overconsumptie en het uitputten van natuurlijke grondstoffen aan de kaak.

Sterrestoarje (sterrekijken) verbeeldt de universele nieuwsgierigheid van de mens naar de oorsprong der dingen. “Kijken naar de sterren is terugkijken in de tijd”, vindt Bosma. “De woorden ‘sterren’ en ‘sterven’ komen niet voor niks overeen.” In het beeld Orpheus, de blinde bard, is een gedeelte van zijn schedel vergroeid tot harp. “Op die manier ontvangt hij de melodieën van het universum.”

Een van de kenmerkende werken van Bosma, Elandman, toont de kruising van menselijke en dierlijke eigenschappen. “Samen vormen die kenmerken een nieuwe levensvorm, net als in de mythologie.” De koning der herten is volgens de kunstenaar altijd in trek geweest bij jagers op groot wild. “Het gewei oefent als trofee een prominente aantrekkingskracht uit”, aldus Bosma. In dit beeld valt in het gewei een contour te herkennen met daarin de dialoog tussen jager en verzamelaar over mythe, jacht en prooi.

Mr. Tweet toont dan weer de paradox van communicatie in het digitale tijdperk. “Lichtvoetig en lonkend tweet de figuur berichten de wereld in, maar blijft gevangen in zijn eigen vogelhuisje.” In het meest actuele beeldhouwwerk, de Homo Coronus (2020 na Chr.), dekte Bosma alle zintuigen van de figuur af voor een vijandige buitenwereld. “De bedekkingen zijn vergroeid met de schedel tot de contouren van de nieuwe Coronamens.”